Formy i zadania rodzinnej pieczy zastępczej
Podstawa prawna: ustawa z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2024 poz. 177 z późn. zm.)
Rodzinna forma pieczy zastępczej – to przejściowa forma opieki nad dzieckiem, które zostało czasowo lub całkowicie jej pozbawione.
- kieruje się dobrem przyjętego dziecka
- zapewnia czasową opiekę i wychowanie dziecka w przypadku niemożności sprawowania opieki
i wychowania przez rodziców biologicznych - przyjmuje opiekę nad dzieckiem na podstawie postanowienia sądu
- umożliwia dziecku kontakt z rodzicami i innymi osobami bliskimi
- osobiście sprawuje opiekę nad powierzonym dzieckiem
- szanuje prawa dziecka
- nie jest rodziną adopcyjną
- otrzymuje wsparcie koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej, który udziela pomocy
w rozwiązywaniu problemów.
Formami rodzinnej pieczy zastępczej są:
- Rodzina zastępcza:
- spokrewniona
- niezawodowa – rodzina, w której może przebywać łącznie nie więcej niż 3 dzieci lub osób, które osiągnęły pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej
- zawodowa – rodzina, w której może przebywać łącznie nie więcej niż 3 dzieci lub osób, które osiągnęły pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej, w tym:
– pełniąca funkcję pogotowia rodzinnego – rodzina, w której dziecko przebywa na czas unormowania sytuacji prawnej, nie dłużej niż na 4 miesiące, w uzasadnionych przypadkach do
8 miesięcy
– specjalistyczna – rodzina, w której przebywają dzieci z orzeczeniem o niepełnosprawności, skierowane na podstawie przepisów o postępowaniu w sprawach nieletnich lub małoletnie matki z dziećmi. - Rodzinny dom dziecka – może przebywać łącznie nie więcej niż 8 dzieci, osób które osiągnęły pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej
Zadania rodziny zastępczej
Rodzina zastępcza oraz rodzinny dom dziecka zapewniają dziecku całodobową opiekę
i wychowanie dziecka, w szczególności:
1) traktują dziecko w sposób sprzyjający poczuciu godności i wartości osobowej;
2) zapewniają dostęp do przysługujących świadczeń zdrowotnych;
3) zapewniają kształcenie, wyrównywanie braków rozwojowych i szkolnych;
4) zapewniają rozwój uzdolnień i zainteresowań;
5) zaspokajają jego potrzeby emocjonalne, bytowe, rozwojowe, społeczne oraz religijne;
6) zapewniają ochronę przed arbitralną lub bezprawną ingerencją w życie prywatne dziecka;
7) umożliwiają kontakt z rodzicami i innymi osobami bliskimi, chyba że sąd postanowi inaczej;
Rodzina zastępcza oraz prowadzący rodzinny dom dziecka współpracują z ośrodkiem adopcyjnym, koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej i organizatorem rodzinnej pieczy zastępczej.
Osoby tworzące rodzinę zastępczą
1) Rodziny zastępcze lub rodzinny dom dziecka tworzą małżonkowie lub osoba niepozostająca
w związku małżeńskim,
2) Rodzinę zastępczą spokrewnioną tworzą małżonkowie lub osoba niepozostająca w związku małżeńskim, będący wstępnymi lub rodzeństwem dziecka.
3) Rodzinę zastępczą zawodową lub rodzinę zastępczą niezawodową tworzą małżonkowie lub osoba niepozostająca w związku małżeńskim, niebędący wstępnymi lub rodzeństwem dziecka.
Świadczenia dla rodzin zastępczych
Ustawa „o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej” wyszczególnia katalog świadczeń przysługujących na każde dziecko umieszczone w rodzinie zastępczej.
Rodzaj i wysokość świadczeń przysługująca rodzinom zastępczym
| L.p. | Rodzaj świadczenia | Wysokość świadczenia |
| 1 | Świadczenie na pokrycie kosztów utrzymania dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej spokrewnionej | 1 002,00 zł |
| 2 | Świadczenie na pokrycie kosztów utrzymania dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej zawodowej, niezawodowej lub rodzinnym domu dziecka | 1 517,00 zł |
| 3 | Dodatek na pokrycie zwiększonych kosztów utrzymania dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności | 306,00 zł |
Starosta może również przyznać rodzinie zastępczej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka:
- dofinansowanie do wypoczynku poza miejscem zamieszkania dziecka,
- jednorazowe świadczenie na pokrycie kosztów związanych z potrzebami przyjmowanego dziecka,
- jednorazowe lub okresowe świadczenie na pokrycie kosztów związanych z wystąpieniem zdarzeń losowych lub innych zdarzeń mających wpływ na jakość sprawowanej opieki.
Rodzina zastępcza niezawodowa i zawodowa zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 roku „o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej” (Dz. U. z 2024 r. poz. 177 z późn. zm.) może otrzymać środki finansowe na utrzymanie lokalu mieszkalnego
w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego w wysokości odpowiadającej kosztom ponoszonym przez rodzinę zastępczą niezawodową albo zawodową na czynsz, opłaty z tytułu najmu, opłaty za energię elektryczną i cieplną, wodę, gaz, odbiór nieczystości stałych i płynnych, dźwig osobowy, antenę zbiorczą, abonament telewizyjny i radiowy, usługi telekomunikacyjne oraz związanym z kosztami eksploatacji, obliczonym przez podzielenie łącznej kwoty tych kosztów przez liczbę osób zamieszkujących w tym lokalu lub domu jednorodzinnym
i pomnożenie przez liczbę dzieci i osób, które osiągnęły pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej, o których mowa w art. 37 ust. 2 w/w ustawy, umieszczonych w rodzinie zastępczej wraz z osobami tworzącymi tę rodzinę zastępczą.
Rodzinie zastępczej zawodowej starosta może raz do roku przyznać świadczenie na pokrycie kosztów związanych z przeprowadzeniem niezbędnego remontu lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego.
Prowadzący rodzinny dom dziecka otrzymuje środki finansowe na:
1) utrzymanie lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego,
w którym jest prowadzony rodzinny dom dziecka, w wysokości odpowiadającej kosztom ponoszonym przez rodzinny dom dziecka na czynsz, opłaty z tytułu najmu, opłaty za energię elektryczną i cieplną, opał, wodę, gaz, odbiór nieczystości stałych i płynnych, dźwig osobowy, antenę zbiorczą, abonament telewizyjny i radiowy, usługi telekomunikacyjne oraz związanym
z kosztami eksploatacji, obliczonym przez podzielenie łącznej kwoty tych kosztów przez liczbę osób zamieszkujących w tym lokalu lub domu jednorodzinnym i pomnożenie przez liczbę dzieci i osób, które osiągnęły pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej, o których mowa w art. 37 ust. 2, umieszczonych w rodzinnym domu dziecka wraz z prowadzącym rodzinny dom dziecka;
2) pokrycie niezbędnych kosztów związanych z remontem lub ze zmianą lokalu w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego, w którym jest prowadzony rodzinny dom dziecka – do wysokości środków określonych w umowie, o której mowa w art. 62;
3) pokrycie innych niezbędnych i nieprzewidzianych kosztów związanych z opieką i wychowaniem dziecka lub funkcjonowaniem rodzinnego domu dziecka – do wysokości środków określonych w umowie, o której mowa w art. 62.